Ιστοσελίδα Μάριου Δημόπουλου

Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2014

ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ ΜΑΚΡΟΖΩΙΑΣ ΤΩΝ ΟΚΙΝΑΟΥΑ



                                                                            



Ανακοινώνω ότι από εδώ και στο εξής θα είμαι συνεργάτης και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού Hellenic Nexus.
Στο περιοδικό Hellenic Nexus (τεύχος Ιουλίου) δημοσιεύθηκε το παρακάτω άρθρο μου:

ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ ΜΑΚΡΟΖΩΙΑΣ ΤΩΝ ΟΚΙΝΑΟΥΑ

Οκινάουα: Ο πιο μακρόβιος λαός της γης
Οι Οκινάουα είναι κάτοικοι του συμπλέγματος των νησιών Okinawa σε ένα όμορφο αρχιπέλαγος που εκτείνεται 800 μίλια ανάμεσα στην Ιαπωνία και στην Ταϊβάν. Οι Οκινάουα είναι ο πιο μακρόβιος και αιωνόβιος πληθυσμός στην γη. Υπάρχουν πάνω από 400 αιωνόβιοι σε πληθυσμό 1,3 εκατομμυρίων κατοίκων – περίπου 34 σε 1000 κατοίκους – και οι περισσότεροι απ’ αυτούς παραμένουν δραστήριοι και ζουν ανεξάρτητοι παρά την ηλικία τους. Ως μέτρο σύγκρισης, αναφέρουμε ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν μόνο 5 με 10 αιωνόβιοι σε 1000 κατοίκους, μια διαφορά τεράστια, συν το ότι οι περισσότεροι από τους αιωνόβιους Αμερικανούς δεν έχουν καλή υγεία ούτε έχουν την ενεργητικότητα και τη ζωντάνια των Οκινάουα. Χαρακτηριστική η περίπτωση ενός 95χρονου Οκινάουα ονόματι Yukinsan, που μόνο για 95χρονος δεν έμοιαζε. Σε αυτή την τόσο μεγάλη ηλικία συνέχιζε να δουλεύει ως σύμβουλος σε μια εταιρεία. Περπατούσε μάλιστα τρία τέταρτα κάθε πρωί για να πάει στη δουλειά και όταν τελείωνε την εργασία του, περπατούσε πάλι σαν άσκηση. Η μητέρα του Yukinsan είχε πεθάνει σε ηλικία 102 ετών!
Οι πρώτες μελέτες για τη μακροζωία των Οκινάουα ξεκίνησαν από Ιάπωνες επιστήμονες, αλλά τα πορίσματα των ερευνών αυτών γράφονταν στην ιαπωνική γλώσσα, κάτι που έκανε δυσπρόσιτες τις μελέτες αυτές στον δυτικό πολιτισμό. Έτσι το φαινόμενο Okinawa δεν είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις και δεν είχε γίνει ευρέως γνωστό, μέχρις ότου οι γεροντολόγοι Bradley J. Willcox, μέλος στο τμήμα Αντιγήρανσης στην Ιατρική Σχολή του Harvard και ο D. Craig Willcox, Ph.D., ιατρικός ανθρωπολόγος επισκέφθηκαν τα νησιά Okinawa και συνεργάστηκαν με τον καρδιολόγο Makoto Suzuki, ο οποίος είχε ξεκινήσει τις μελέτες του στους ηλικιωμένους Οκινάουα ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 (1).
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η μακροζωία των Οκινάουα δεν οφείλεται τόσο σε γενετικούς παράγοντες όσο στον τρόπο ζωής τους. Πολλά έχουν ειπωθεί για το τι είναι αυτό που τους κάνει ακόμα πιο μακρόβιους και πιο υγιείς από τους γείτονές τους Ιάπωνες. Η σημαντικότερη αιτία είναι ότι η διατροφή τους είναι πολύ χαμηλή σε θερμίδες (πιο χαμηλή σε θερμίδες και από τη διατροφή των Ιαπώνων), και όλα τα πειράματα των γεροντολόγων σε ζώα έχουν δείξει ότι μια ολιγοθερμιδική δίαιτα με αίσθηση πείνας διπλασιάζει τον χρόνο επιβίωσής τους. Οι Οκινάουα όμως δεν υποσιτίζονται. Καταναλώνουν μια μεγάλη ποικιλία τροφών, συνολικά 206 διαφορετικές τροφές συμπεριλαμβανομένων και βοτάνων. 38 διαφορετικές τροφές καταναλώνονται σε τακτική βάση. Καταναλώνουν επτά μερίδες λαχανικών και φρούτων και στη διατροφή τους υπάρχει μια καλή αναλογία ωμέγα 6 προς ωμέγα 3 λιπαρών οξέων, αφού καταναλώνουν άφθονα ψάρια που είναι πηγή ωμέγα 3 λιπαρών οξέων.

Τροφές και βότανα που χαρίζουν υγεία και μακροζωία στους Οκινάουα
Ωστόσο λίγοι έχουν αναφερθεί σε ορισμένες τροφές και βότανα που απουσιάζουν από διαιτολόγια άλλων λαών, και είναι αυτές ένας καθοριστικός παράγοντας για τη μακροζωία και άριστη υγεία των Οκινάουα. Ας εξετάσουμε αυτές τις σπάνιες τροφές και τα βότανα.

1. Goya/Bitter Melon (Πικρό πεπόνι)
Το φρούτο goya μεταφέρθηκε στα νησιά Okinawa από την αρχαία Κίνα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, αλλά έχει την εξής ιδιαιτερότητα: Ακόμα και αν ψηθεί σε υψηλές θερμοκρασίες, δεν χάνει τη βιταμίνη C, όπως όλα τα άλλα φρούτα και λαχανικά. Ο λαός το χρησιμοποιεί για την πρόληψη και θεραπεία του διαβήτη, του καρκίνου και κατά διαφόρων μολύνσεων, ιδιαίτερα των γαστροπεπτικών. Το έχουν χρησιμοποιήσει (τους σπόρους, τις ρίζες και τα φύλλα του) για γαστρεντερικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων των χρόνιων στομαχικών ελκών και της δυσεντερίας. Χρόνιες επίσης νόσοι όπως ο ρευματισμός, η αρθρίτιδα και ασθένειες της σπλήνας και του ήπατος έχουν θεραπευθεί με το φρούτο αυτό. Θεωρείται μάλιστα και ως ισχυρό ανδρικό αφροδισιακό.
Πολλοί από τους λαϊκούς ισχυρισμούς για τη θεραπευτική δράση του goya έχουν επιβεβαιωθεί από τη σύγχρονη επιστήμη. Και πρώτα από όλα οι αντικαρκινικές του ιδιότητες. Η πικρή γεύση του goya οφείλεται στην παρουσία των curcubitacins από την οικογένεια των τριτερπινών, ενός από τα φυτοχημικά που θεωρούνται ότι παίζουν ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου (2). Η αντινεοπλασματική δράση του έχει αποδειχθεί σε μελέτες που έγιναν σε ζώα και οφείλεται σε μια συγκεκριμένη αντικαρκινική πρωτεΐνη που βρίσκεται στο goya. Διάφορες κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι το goya μειώνει το σάκχαρο των διαβητικών. Έχει αποδειχθεί επίσης ότι αναχαιτίζει την ανάπτυξη του έρπητα και ότι είναι ευεργετικό για τη θεραπεία του γλαυκώματος και των αιμορροΐδων.

2. Hechima ή Vegetable Sponge
Το hechima είναι ένα λαχανικό που αφήνει μια γλυκιά γεύση στο στόμα. Ανήκει στην οικογένεια της νεροκολοκύθας. Μια κούπα ωμού hechima περιέχει μόνο 20 θερμίδες αλλά σημαντικές ποσότητες βιταμινών: 12mg βιταμίνη C, 28mcg φολικό οξύ και σημαντική ποσότητα καροτενοειδών. Το πιο σημαντικό είναι ότι περιέχει κάποιες πρωτεΐνες οι οποίες, όπως έχει αποδειχθεί από πολυάριθμες μελέτες έχουν αντικαρκινικές και αντιικές ιδιότητες (3).  

3. Γλυκοπατάτα
Αν και η γλυκοπατάτα δεν είναι άγνωστη σε μας, την αναφέρουμε, διότι αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς τροφές των Οκινάουα. Τον χειμώνα εξαιτίας της κακοκαιρίας και των τυφώνων καταστρέφονται οι σοδειές ρυζιού. Έτσι αντικαθιστούν το ρύζι με γλυκοπατάτα. Η γλυκοπατάτα είναι πολύ πιο υγιεινή από την πατάτα. Είναι πλούσια σε βιταμίνη C, καροτενοειδή και ιδιαίτερα άλφα καροτίνη, βιταμίνες Ε , σαπωνίνες, φλαβονοειδή όπως βήτα σιτοστερόλη, αλκαλοειδή, ταννίνες και φυτικές ίνες.

4. Φύκια
Τα φύκια είναι η αγαπημένη τροφή των Οκινάουα. Υπάρχουν πάνω από 2.500 ποικιλίες φυκιών που περιλαμβάνουν άλγη γλυκών νερών και φύκια kelp των ωκεανών. Σε γενικές γραμμές τα φύκια ταξινομούνται σύμφωνα με το χρώμα τους – καφέ, κόκκινο, πράσινο, μπλε-πράσινο. Τα αγαπημένα φύκια των Οκινάουα είναι το Kombu, καφετί φύκι, το Nori, κόκκινο φύκι, το Hijiki και το Wakame.
Τα φύκια είναι σημαντική πηγή πρωτεΐνης, ασβεστίου και ιωδίου. Το πιο σημαντικό από όλα όμως είναι ότι έχουν ισχυρή αντικαρκινική δράση. Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για τις γυναίκες, διότι περιέχουν μια ομάδα φυτοοιστρογόνων, τις λιγνάνες, που τις προστατεύουν από τον καρκίνο του μαστού. Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι μια δίαιτα που περιλαμβάνει 5% φύκια kombu παρεμποδίζει σε σημαντικό βαθμό στην εκδήλωση καρκίνου του μαστού (4). Τα φύκια δεν ασκούν προστατευτική δράση μόνο κατά του καρκίνου του μαστού. Επιστήμονες χορήγησαν kombu σε ποντίκια με όγκους και ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα σε περισσότερα από τα μισά ποντίκια σημειώθηκε σμίκρυνση του όγκου της τάξης 89-95% (5). Τα φύκια επίσης έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τη βλάβη του DNA που προκαλείται από διάφορα γνωστά καρκινογόνα (6). Ασκούν επίσης προστατευτική δράση κατά του καρκίνου μειώνοντας τα ποσοστά ραδιενέργειας που αποθηκεύονται στο σώμα μας. Επιστήμονες του πανεπιστημίου McGill στον Καναδά ανακάλυψαν ότι τα περισσότερα θαλάσσια φαγώσιμα χόρτα, όπως το kombu και τα φύκια kelp, περιέχουν ένα συστατικό που καλείται sodium alginate, το οποίο μειώνει τα ποσοστά ραδιενεργού στροντίου που αποθηκεύονται στο σώμα μας (7).  

5. Τσάι Jasmine ή τσάι Sampin
Οι περισσότεροι έχετε ακούσει για την καρδιοπροστατευτική και αντικαρκινική δράση του πράσινου τσαγιού, που πίνουν αφειδώς οι Ιάπωνες και οι Κινέζοι. Αυτό που ίσως δεν έχετε ακούσει, είναι ότι το τσάι των Οκινάουα που ονομάζεται jasmine, είναι πιο υγιεινό από το πράσινο τσάι, προσφέροντας μεγαλύτερα οφέλη στην ανθρώπινη υγεία. Οι ηλικιωμένοι Οκινάουα καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από αυτό το τσάι, ενώ σπάνια πίνουν πράσινο τσάι. Το τσάι αυτό χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες και του έχουν αποδοθεί από τον λαό πολλά ευεργετικά οφέλη για την ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ άλλων θεωρείται ότι επιβραδύνει τη διαδικασία της γήρανσης και ότι καταπολεμά τον καρκίνο και αποτρέπει τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Αν και οι περισσότερες μελέτες έχουν επικεντρωθεί στις θεραπευτικές ιδιότητες του πράσινου και του μαύρου τσαγιού, όσες επιστημονικές μελέτες έχουν διεξαχθεί επιβεβαιώνουν τους λαϊκούς αυτούς ισχυρισμούς. Οι θεραπευτικές αυτές ιδιότητες του τσαγιού jasmine οφείλονται σε μια ομάδα φλαβονοειδών, τις κατεχίνες, που έχουν αντιοξειδωτική δράση. Οι κατεχίνες αναστέλλουν τη δράση ενός ενζύμου που απαιτείται για την αύξηση των καρκινικών κυττάρων, με αποτέλεσμα αυτά να πεθαίνουν. Θεωρείται ότι έχει μεγαλύτερη θεραπευτική δράση από το πράσινο τσάι, διότι, ενώ τα δύο αυτά είδη τσαγιού έχουν την ίδια περίπου ποσότητα φλαβονοειδών, το τσάι jasmine περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα λιγνανών από ό, τι το πράσινο τσάι, κάτι που του προσδίδει μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση. Άλλες έρευνες διαπίστωσαν ότι μυγάκια έζησαν 20% περισσότερο, όταν τσάι jasmine προστέθηκε στο νερό που έπιναν (8). Ανάλογα είναι και τα ευρήματα Ιαπωνέζων ερευνητών στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Nagasaki από πειράματα που έκαναν σε ποντικούς, στους οποίους χορηγούνταν ταννίνες. Το αποτέλεσμα ήταν να παραταθεί η ζωή αυτών των ποντικών (9).

6. Kudzu ή Arrowroot
Το kudzu χρησιμοποιείται ως τροφή στην Κίνα, στην Ιαπωνία και στα νησιά Okinawa. Χρησιμοποιείται όμως και ως βότανο στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Περιέχει πολύ υψηλές ποσότητες ενός φλαβονοειδούς που ονομάζεται daidzin (της κατηγορίας των ισοφλαβόνων). Ο λαός πιστεύει ότι το kudzu είναι ευεργετικό για τη θεραπεία του κρυολογήματος και για τις ασθένειες της καρδιάς.

7. Konnyaku
Το konnyaku είναι ένα άλλο φυτό που χρησιμοποιούν συχνά στη διατροφή τους οι Οκινάουα και του αποδίδουν σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Έχει χρησιμοποιηθεί από τον λαό για τη θεραπεία του στομαχόπονου, της δυσπεψίας και της δυσκοιλιότητας καθώς και για τη θεραπεία της παχυσαρκίας, του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Οι θεραπευτικές αυτές ιδιότητες του konnyaku οφείλονται σε ένα από τα κύρια συστατικά του, το glucomannan, που είναι φυτικές ίνες. Οι διατροφικές ίνες glucomannan θεωρούνται ανώτερες και πιο δραστικές από όλες τις άλλες φυτικές ίνες. Γι’ αυτό και οι ίνες glucomannan είναι πολύ αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και της υψηλής χοληστερόλης και έχουν χρησιμοποιηθεί με πολύ μεγάλη επιτυχία για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 (10-11).

8. Ucchin ή Turmeric
Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε και να μην αναφέρουμε το βότανο ucchin, γνωστό στους δυτικούς ως turmeric, ένα από τα πιο αγαπημένα βότανα των Οκινάουα. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι εντυπωσιακές και είναι ένα από τα βότανα με την ισχυρότερη αντικαρκινική δράση. Η αντικαρκινική του δράση οφείλεται κυρίως σε μια κίτρινη χρωστική ουσία που ονομάζεται κουρκουμίνη. Οι μελέτες που πιστοποιούν την αντικαρκινική δράση της ουσίας αυτής είναι πολλές. Το turmeric είναι αποτελεσματικό κατά του καρκίνου του στόματος, του οισοφάγου, του στομάχου, του κόλου εντέρου, του μαστού και του δέρματος. Η κουρκουμίνη πωλείται ως συμπλήρωμα διατροφής και η καθημερινή του λήψη θεωρείται ως μια από τις καλύτερες στρατηγικές για την πρόληψη του καρκίνου.

9. Sakuna ή Long Life Grass
«Αν φας ένα φύλλο του φυτού Sakuna, μπορεί να προσθέσεις μια μέρα στη ζωή σου». Αυτό ισχυρίζεται η λαϊκή ιατρική των Οκινάουα, η οποία χρησιμοποιεί τα φύλλα του φυτού αυτού για τη θεραπεία του άσθματος, για την υψηλή πίεση του αίματος, τη νευραλγία, τον ρευματισμό, την πλευρίτιδα και τη βρογχίτιδα. Πρέπει πάντως να γίνουν περαιτέρω επιστημονικές έρευνες, για να αποδειχθούν πλήρως οι λαϊκοί αυτοί ισχυρισμοί. Το βότανο αυτό έχει υπέροχο άρωμα και χρησιμοποιείται σε σαλάτες και σούπες.

10. Bonito
Το bonito είναι ένα φυτό πλούσιο σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα καθώς και σε ψευδάργυρο. Χρησιμοποιείται ως βάση σε σούπες και σως.

11. Hippazu ή Okinawan Pepper
Το φυτό hippazu φέρει καρπούς που μπορούν να αποξηρανθούν και να χρησιμοποιηθούν ως πιπέρι. Οι Οκινάουα πιστεύουν ότι βοηθά στις στομαχικές παθήσεις. Επιπλέον, το πιπέρι αυξάνει τα γαστρικά υγρά. Έχει μάλιστα αντιμικροβιακές ιδιότητες. Πέντε φαινολικές αμίδες έχουν αναγνωριστεί στην πιπερίνη και όλες έχουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση από τη βιταμίνη Ε.

12. Ndjana ή Nigana ή Bitter Leaf
Οι Οκινάουα τρώνε αυτά τα πικρά φύλλα ωμά. Τα φύλλα αυτά περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C και καροτενοειδών. Το ndjana χρησιμοποιείται στη λαϊκή ιατρική των Οκινάουα για τη θεραπεία του πυρετού, των στομαχικών ελκών και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Το κόβουν σε μικρά κομμάτια και το ρίχνουν σε διάφορες σαλάτες. Γαρνίρουν επίσης με αυτό το ψημένο στη σχάρα ψάρι.

13. Shiso ή Perilla
Το shisho αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες από τις μεγαλύτερες πηγές προ-βιταμίνης Α. Η περιεκτικότητά του σε αυτή τη βιταμίνη είναι μεγαλύτερη ακόμα και από τον μαϊντανό, ένα φυτό που φημίζεται για την υψηλή περιεκτικότητά του στη βιταμίνη αυτή. Χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική των Οκινάουα για τη θεραπεία του πυρετού, του πονοκεφάλου και της τριχόπτωσης. Έχει υπέροχο άρωμα που θυμίζει κάτι μεταξύ μέντας και βασιλικού. Χρησιμοποιείται για το γαρνίρισμα ψαριών ψημένων στη σχάρα καθώς και σε σούπες.

14. Shiitake mushroom (Lentinus edodes)
Οι Οκινάουα καταναλώνουν αποξηραμένα μανιτάρια shiitake. Στη λαϊκή ιατρική των Οκινάουα αυτά τα μανιτάρια χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του κρυολογήματος, των καρδιαγγειακών παθήσεων και για την πρόληψη του καρκίνου. Πολλές είναι οι μελέτες που αποδεικνύουν την αντικαρκινική δράση του μανιταριού shiitake. Ο πολυσακχαρίτης lentinan που έχει απομονωθεί από το shiitake έχει φανεί ότι έχει αντικαρκινική δράση σε διάφορες μελέτες με πειραματόζωα (12). Σε έρευνα που διεξήχθη στο National Cancer Center στην Ιαπωνία αποδείχθηκε σε πειραματόζωα η αντιογκική δράση των μανιταριών shiitake καθώς και των μανιταριών maitake και reishi. Τα συγκεκριμένα μανιτάρια αυξάνουν τη δράση των φυσικών φονικών κυττάρων κατά των νεοπλασιών, όπως επιβεβαιώνει ο Raymond Charg, γιατρός στο Memorian Sloan-Kettering Cancer Center, ειδικός στη θεραπευτική δράση των μανιταριών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Willcox B.J., Willcox C.D., Suzuki M., The Okinawa program, 2001
2. Jilka C., et al., In vitro antitumor activity of the bitter melon, Mormodica charantia, Cancer Res, 43:5151-55, 1983
3. Gao W., et al., Luffins-S a small novel ribosome-inactivating protein from Luffa cylindriea: Characterization and mechanism studies, FEBS Lett, 347:257-60, 1994
4. Teas J., et al., Dietary Seaweed (Laminaria) and mammary carcinogenesis in rats, Cancer Research 44:7, 1984, 2758-61
5. Yamamoto I., et al., Antitumor effect of seaweeds, Japanese Journal of Experimental Medicine, 44, 543-546, 1974
6. Okai Y., et al., Identification of heterogeneous antimutagenic activities in the extract of edible brown seaweeds Laminaria japonicum (makonbu) and Undaria pinnatifida (wakame) by the Umu gene expression system in salmonella typhimurium, Mutat Res., 303:63-70, 1993
7. Tamaka Y., et al., Studies on inhibition of intestinal absorption of radioactive strontium, Canadian Medical Association Journal., 99, 169-175, 1968
8. Massie H.R., et al., Inhibition of iron absorption prolongs the life span of drosophila, Mech. Aging, 67:227-37, 1993
9. Uchida S., et al., Prolongation of life span in stroke-prone spontaneously hypertensive rats ingesting persimmon tannin, Chem. Pharm. Bull., 38:1049-52, 1990
10. Doi K., et al., Treatment of diabetes with glucomannan (konjak mannan), Lancet, 987-988, 1979
11. Huang C.Y., et al., Effect of konjak food on blood glucose leveling patients with diabetes, Biomed. Environ. Sc., 3(2):123-31, 1990
12. Chihara G., Antitumor and immunological properties of polysaccharides from fungal origin, Mushroom Science, 2:797-814, 1978